kuti

Varaformaður Framsýnar Ósk Helgadóttir tók daginn snemma i dag, á baráttudegi verkalýðsins, en hún var ræðumaður  á 1. maí baráttufundi hjá Stefnu félagi vinstri manna á Akureyri í morgun. Fundurinn  var 20. fundur félagsins og á hann mættu rúmlega 50 manns, sem er mjög góð þátttaka. Auk Óskar flutti Ólafur Þ. Jónsson ávarp og dagskráin samanstóð auk þess af tónlistaratriðum og ljóðalestri.

Ósk mætti til fundarins íklædd islenskum peysufötum til heiðurs húsvískum verkakonum sem stofnuðu með sér baráttusamtök fyrir 100 árum og nefndu það verkakvennafélagið Von. Ósk fjallaði í upphafi ræðunnar um þá von kvennanna um að byggja upp betra samfélag þar sem störf þeirra yrðu metin að verðleikum og börn þeirra ættu sér annað hlutskipti en fjötra fátæktar. Innihald ræðu Óskar var í raun verkalýðsbarátta í fortíð og nútíð, þar sem sami grautur í sömu skál virðist ætlað hlutskipi stórs hóps verkamanna og láglaunafólks í landinu, þó á öðrum vígstöðvum sé en fyrir 100 árum.

Eftir ræðu Óskar risu fundargestir risu úr sætum og klöppuðu fyrir samstilltu átaki þeirra fjögurra verkalýðsfelaga, Framsýn, VLFA, Eflingu og VR, sem hafa myndað með sér bandalag og kalla nú eftir öflugri verkalýðsbaráttu. Sendi fundurinn félögunum fjórum hugheilar baráttukveðjur og þakkir fyrir að vekja von í brjósti íslenskrar alþýðu.

Hér má lesa ræðu Óskar á fundi Stefnu:

Ágætu tilheyrendur.

Ég vil byrja á því að þakka fyrir ykkar góða boð um að fá að vera hér í dag. Ég ber ykkur kveðju félaga minna austan Vaðlaheiðar, sem í dag á baráttudegi verkalýðsins koma saman líkt og alþýða manna um heim allan til að minna á nauðsyn samstöðu og þátttöku í starfi stéttarfélaga, blása í lúðra og brýna vopn sín. Um þessar mundir minnist þingeyskt verkafólk þess einnig að 100 áru eru liðin síðan húsvískar alþýðukonur stofnuðu verkakvennafélag sem þær nefndu Von. Og fyrst af öllu langar mig að segja ykkur aðeins frá því.

Eins og þið vitið var staða kvenna nokkuð önnur þá en í dag og innan verkalýðshreyfingarinnar, sem þá var enn „karlaklúbbur“ var litið á konur sem skjólstæðinga fremur en þegna hreyfingarinnar. Það hafði lengi legið ljóst fyrir hvernig konur skyldu haga hugsun sinni og síst af öllu áttu þær að hafa sig í frammi. Því hafa þessar konur verið kjarkmiklar og í raun hafa þær boðið “heiminum byrginn“ með stofnun slíks félags. Laun kvenna á þessum tíma voru um 60% af launum karla sem voru þó sannarlega ekki ofhaldnir af sínum launum. Kannski voru það fyrstu „geislar maísólar“ alþýðufólks  sem kváðu á um frelsi, jafnrétti og bræðralag, sem vöktu von í brjósti kvennanna, von um bætt kjör og virðingu fyrir störfum þeirra, sem atti þeim út í stofnun slíks félags. Og þær hafa jafnvel alið þá veiku von í brjósti að geta fætt börn sín og klætt, að þau ættu sér framtíð án fjötra fátæktar.

Þegar verkakonur á Húsavík stofnuðu sín baráttusamtök, voru einungis fjögur önnur slík félög starfandi á landinu og engar reglur mótaðar um hvernig slíkt félag skyldi starfa. Vonarkonur voru því hálfgerðir „amatörar“ í verkalýðsbaráttunni til að byrja með, en þær lærðu hver af annari og starf félagsins fyrstu árin mótaðist ósköp einfaldlega af þeim veruleika sem þær bjuggu við. Því snerist starf verkakvennafélagsins fyrstu árin ekki eingöngu um krónur og aura, heldur var félagið allt í senn, verkalýðsfélag, kvenfélag,bindindisfélag og líknarfélag. Velferðarþjónusta var enn í boði stórfjölskyldunnar og samfélagsins alls og þar gengdu konur lykilhlutverki.

Við erum að tala um tíma þar sem skortur var ekki hugtak, heldur bláköld staðreynd og verkalýðsbaráttan var í raun sjálf lífsbaráttan. Það blésu naprir vindar um fátækt fólk sem stritaði langan vinnudag til að eiga í sig og á. Kaupmaðurinn sem var í flestum tilfellum einnig atvinnurekandinn, hafði afkomu fjölskyldunnar í hendi sér. Hann ákvað hver launin skyldu vera, engir peningar voru hafðir um hönd, engar vinnunótur og launin gengu upp í reikning í versluninni, sem oftast stóð illa. Alþýðufólk stóð höllum fæti í þeim viðskiptum  og var vel meðvitað um að því var  ekki ætlað að hafa skoðanir á sínum launakjörum.

Auður verkakvennanna í Von fólst ekki í digrum sjóðum félagsins, heldur  fólst hann í samhyggð og hluttekningu kvennanna sem í því voru. Fólst í samtakamætti,  þær vissu að sá sem á undir högg að sækja verður sjálfur að sækja fram, því þar liggur slagkrafturinn í baráttunni. Vonarkonur voru stéttvísar og þóttu harðar í horn að taka. Fyrir kom að þær brýndu vopn sín, gat þá verkfallsvopnið  bitið hressilega og á slíkum stundum mátti sjá fínar frúr kaupmannana bograndi kófsveittar yfir fiskinum á stakkstæðunum.

Helstu baráttumál Jóns og Gunnu – verkalýðsins fyrir 100 árum voru að hækka kaup, stytta vinnutíma og efla réttindastöðu hins vinnandi manns. Sú barátta, sókn og sigrar alþýðufólks fyrir bættum kjörum og vinnuaðstæðum, samstaða og eilíft atvinuþref elfdu réttindastöðu vinnandi fólks og hafa í gegnum árin minnkað launabilið milli kynja. Skilað þegnum þjóðfélagsins auknu öryggi og velferð, ekki aðeins hinum vinnandi stéttum.

Konurnar í Von og aðrir frumkvöðlar verkalýðshreyfingarinnar eru hluti af djúpri fortíð og lífi sem er í hugum yngri kynslóða löngu horfið. Almenn velferð og velmegun ásamt alþjóðavæðingu hefur höggvið stór skörð í samstöðu vinnuaflsins síðasta áratuginn og það orðið misleitara og sérhæfðara. Verðmætasköpun þekkingarþjóðfélagsins svokallaða byggir ekki lengur eingöngu á vinnuaflsfrekum frumframleiðslugreinum líkt og forðum, heldur á vel menntuðu og skapandi fólki. Við horfum til kynslóðar sem finnst verkalýðsbarátta ekki koma sér við, hefur aldrei heyrt talað um Gúttóslaginn, Vökulögin, Guðmund Jaka., eða Aðalheiði Bjarnfreðs. Það er því verk að vinna fyrir hreyfingu verkalýðsins, sem alltaf á að vera á tánum og sækja fram, hún verður nú einnig að vera meðvituð um að byltingin getur étið börnin sín. Við þurfum að rétta kyndilinn áfram, fá ungt fólk til að rugga með okkur bátnum, þurfum þeirra hjálp við að viðhalda ferskleika hreyfingarinnar og aðlaga okkur að breyttum heimi.

Sá breytti heimur gerir það að verkum að við þurfum að verjast, því æ sjaldnar snýst umræðan um öryggi verkalýðs – Jóns og Gunnu, um þeirra kjör eða réttindi, heldur snýst hún um niðurskurð, sparnað, hagræðingu og hámarksárangur fyrirtækja. Jón og Gunna eru aftur og enn föst í viðjum fátæktar, ofurseld atvinnurekandanum rétt eins og konurnar í stakkstæðunum forðum, eru jafnvel ekki lengur hluti af starfsmannahópnum, heldur tilheyrandi  starfsmannaleigu. Líf þeirra snýst enn um að hafa í sig og á, borga af húsnæðinu sem þau munu aldrei ná  eignast og reyna að jafna skuldina við Valitor um komandi  mánaðarmót. Eina sem þau vita er að launahækkanir þeirra verða að mestu teknar til baka í gegnum skattahækkanir og skerðingu bóta.

En á sama tíma berast  fréttir af launum sem greidd eru forstjórum sömu fyrirtækja, launum sem eru langt út úr korti við skynjun alls venjulegs fólks á eðlilegum launagreiðslum. Jafnvel eru það fyrirtæki sem eru í eigu lífeyrisjóða launafólks í landinu og hafa það eitt hlutverk að þjóna almenningi – Jóni og Gunnu. Finnst okkur það virkilega í lagi að forstjórar slíkra fyrirtækja fái greidda ofurbónusa sem byggðir eru upp á færri höndum sem vinna æ hraðar, starfsmanna á plani?  Höndum Jóns og Gunnu sem áfram kyssa á vöndinn, útslitin um aldur fram. Þau eiga að vita rétt eins og feður þeirra og mæður, afar þeirra og ömmur að það eru hendurnar sem skapa auðinn, sem bera ábyrgð á vexti og viðgangi velferðarkerfisins, á velferð og stöðugleika. Hækki launin þeirra – mun þjóðarskútan sökkva – aftur.

Það blása hressandi vindar um íslenska verkalýðshreyfingu þetta vorið og nýtt fólk með ríka réttlætiskennd hefur stigið fram á sviðið. Alþýðufólk sem talar mál sem fólk skilur, það talar um auðvald, um arðrán og firringu. Nýjir formenn tveggja stærstu verkalýðsfélaga landsins VR og Efingar finna samhljóm innan hreyfingarinnar með formönnum Framsýnar og Verkalýðsfélags Akraness, sem áður höfðu 3% vægi innan ASÍ. Saman hafa þessi fjögur félög myndað með sér bandalag og hafa nú 53 % vægi innan sambandsins, það þýðir að félög sem hafa verið með aðrar áherslur í ýmsum málum hafa náð  meirihluta innan ASÍ. Þau félög kalla eftir kerfisbreytingum, þau kalla eftir umræðu um málefni lífeyrissjóðanna, um verðtrygginguna, þau vilja harðari verkalýðsbaráttu og breytingar á forystusveit Alþýðusambands Íslands. Það liggur líka fyrir að aðkoma stjórnvalda að komandi kjarasamningum verður að vera umtalsverð eins og t.d. að létta skattbyrði á milli- og tekjulægstu hópunum í íslensku samfélagi.

Styrkur verkalýðshreyfingarinnar liggur sem fyrr, fyrst og fremst í hollustu félagsmanna og samstöðu þeirra, í öflugu baklandi grasrótarinnar sem krefst þess að verkalýðsfélögin standi í lappirnar.  Það ætti að vera öllum ljóst að ábyrgðartal auðvaldsins um verðbólgu og stöðugleika fellur um sjálft sig þegar fólk þarf virkilega að ná endum saman á innan við 300. 000 kr. mánaðarlaunum. Fólk á lægstu laununum, aldraðir og öryrkjar upplifa áfram óstöðugleikann sem fylgir því að lifa á launum sem eru undir fátæktarmörkum. Eykur enn á þá tilfinningu þessara hópa að þeir hafi verið skildir eftir og þeir sem fleyttu rjómann fyrir hrun fái að gera það áfram.

Góðir félagar. Það býr ein þjóð í þessu landi.

Á fjöllum fer hópurinn aldrei hraðar en síðasti maður, við erum eining, erum öll hluti af hópnum. Hvetjum félaga okkar, hlúum að sárum, hjálpum hvert öðru og látum okkur varða hvernig aðrir hafa það. Ég vil leyfa mér að nota þá samlíkingu við íslenskt samfélag.Við erum öll hluti af samfélaginu og það getur aldrei orðið betur statt en sá sem hefur það verst. En á meðan við kóum öll með mun ekkert breytast. Við berum ábyrgð á okkur sjálfum sem einstaklingar, en  berum einnig ábyrgð á öðru fólki og því að allir geti lifað í þessu landi á sómasamlegan máta.

Það er ljóst að almennt launafólk á Íslandi er ekki tilbúið að taka þátt í launastefnu sem byggir á ákvörðunum sem eru ekki í neinu samræmi við þær ákvarðanir sem síðan eru teknar fyrir lítinn, en sérvaldan hluta þjóðarinnar. Eftir síðasta útspil Kjararáðs á taktlausum launahækkunum til handa æðstu embættismönnum ríkisins korter eftir undirskrift síðustu kjarasamninga, getum við sagt með sanni að þar hafi Kjararáð „skitið upp á bak“. Sú aðgerð er ekkert annað en móðgun við fólkið í landinu og full ástæða fyrir okkur, fyrir verkalýðs – Jón og Gunnu að huga að vopnum okkar, það erum við sem getum  slökkt á samfélaginu. Vopnið er okkar, samtakamáttur hins vinnandi manns.

Lifi frelsi, lifi jafnrétti, lifi bræðralag

 

 

 

 

 

 

 

Það er mikil stemning á hátíðarhöldum stéttarfélaganna í Þingeyjarsýslum sem nú standa yfir í íþróttahúsinu á Húsavík og er mikið fjölmenni saman komið. Rétt í þessu var ræðu formanns Framsýnar að ljúka og var henni mjög vel tekið. Að venju kom Aðalsteinn víða við og skaut föstum skotum. Hann kallar eftir samfélagssáttmála þar sem hagsmunir verkafólks, öryrkja og aldraðra verði hafðir að leiðarljósi. Ræðan er hér meðfylgjandi.

Ágætu félagar

Í byrjun síðustu aldar fór verkafólk í Þingeyjarsýslum að skipuleggja sig í verkalýðsfélög. Það áttaði sig á aflinu sem bjó í fjöldanum og samstöðunni og gerði því kleift að virkja aflið í hverjum og einum til góðra verka.

Um þessar mundir er þess minnst að hundrað ár eru liðin frá þeim tíma að húsvískar alþýðukonur stofnuðu Verkakvennafélagið Von.

Kannski voru það fyrstu „geislar maísólar alþýðufólks“  sem kváðu á um frelsi, jafnrétti og bræðralag sem vöktu von í brjósti kvennanna og atti þeim út í stofnun slíks framfarafélags.

Við erum að tala um tíma þar sem skortur var ekki hugtak, heldur bláköld staðreynd og verkalýðsbaráttan var í raun sjálf lífsbaráttan.

Það blésu naprir vindar um fátækt fólk sem stritaði langan vinnudag til að eiga í sig og á.

Kaupmaðurinn sem var í flestum tilfellum einnig vinnuvitandinn hafði afkomuöryggi fjölskyldunnar í hendi sér. Hann ákvað launin og vinnutímann.

Fátæka fólkið á gólfinu stóð höllum fæti í þeim viðskiptum og var ekki ætlað að hafa skoðanir á sínum kjörum. Það beit lengi vel á jaxlinn og bölvaði í hljóði.

Auður verkakvenna fólst ekki í digrum sjóðum félagsins, heldur  í samhyggð og hluttekningu þeirra.

Konurnar í Von og aðrir frumkvöðlar verkalýðshreyfingarinnar eru hluti af okkar fortíð og lífi sem er í hugum yngri kynslóða löngu horfið.

Við horfum nú til kynslóðar sem finnst verkalýðsbarátta ekki koma sér við og hefur aldrei heyrt talað um helstu sigra sem áunnist hafa með samstöðu verkafólks af báðum kynjum í gegnum tíðina. Allt þykir svo sjálfsagt í dag.

Við þurfum að viðhalda keðjunni og rétta kyndilinn áfram og fá ungt fólk til að leggjast á árarnar með okkur. Við þurfum þeirra aðstoð til að viðhalda ferskleika hreyfingarinnar og aðlaga okkur að breyttum heimi, ekki síst með þeirra skoðanir að leiðarljósi og reynslu okkar sem eldri erum.

Breyttur heimur gerir það að verkum að við þurfum að verjast, því æ sjaldnar snýst umræðan um afkomuöryggi verkalýðs – Jóns og Gunnu, um þeirra kjör eða réttindi, heldur snýst hún um niðurskurð, sparnað, hagræðingu og hámarksgróða fyrirtækja, hluthafa og forréttindahópa.

Jón og Gunna eru enn og aftur föst í viðjum miskiptingar, ofurseld atvinnurekandanum rétt eins og konurnar í stakkstæðunum forðum daga, þau eru jafnvel ekki lengur hluti af starfsmannahópnum, heldur tilheyrandi erlendri starfsmannaleigu.

Lífið snýst áfram um að hafa í sig og á, greiða af húsnæðinu sem nánast ómögulegt er að eignast við núverandi aðstæður vegna vaxtaokurs á Íslandi.

Jón og Gunna gera heiðarlega tilraun til að jafna skuldina við Valitor um hver mánaðamót með von í brjósti um að innkoman eftir langa vinnuviku fari langt með að dekka uppsafnaðar skuldbindingar. Því miður dugar það ekki alltaf til fyrir efnalítið fólk, aldraða og öryrkja.

Á meðan skammtar forstjóri fyrirtækisins, sem jafnvel er í eigu lífeyrissjóðs Jóns og Gunnu sér ofurlaun í formi bónusgreiðslna, sem byggðar eru á færri höndum sem vinna æ hraðar.

Það er ekkert merkilegt við það að vera forstjóri Eimskips, það er miklu merkilegra að vera ljósmóðir og því fylgir auk þess miklu meiri ábyrgð.

Ofurlaun forstjórans tryggja honum rúmlega 100 milljónir í árslaun. Á sama tíma er verkafólki eins og Jóni og Gunnu ætlað að kyssa á vöndinn og brosa með 3,3 milljónir í árslaun.

Þess má geta að forstjóri Eimskips er tæplega níu daga, takið eftir tæplega níu daga, að vinna fyrir árslaunum verkafólks sem starfar eftir almennum kjarasamningum. 99% launaflokka Starfsgreinasambandsins, þar sem störfum er raðað samkvæmt ákvæðum kjarasamninga, eru undir 300 þúsundum krónum á mánuði. Það er 1. maí  2018.

Að sjálfsögðu er þetta langt frá því að vera í lagi, gott fólk. Eða eins og verkakonan orðaði það beint frá hjartanu. Hefur virkilega einhver að gera með öll þessi laun, tekst honum að eyða öllum þessum peningum?

Já, það er skiljanlegt að fólk með um 250 þúsund krónur á mánuði spyrji svona spurninga.

Forstjóri Eimskips er ekki einn í þessum hópi, það er í grátkórnum sem endalaust kemur þeim skilaboðum á framfæri við þjóðina að atvinnulífið megi ekki við holskeflu launahækkana verkafólks.

Launakjör forstjóra hafa verið til umræðu í fjölmiðlum s.s. tryggingafélaga, Bláa lónsins, Icelandair Group svo ekki sé talað um forstjóra N1 sem tengir kjör sín við „árangur“ í starfi eins og þekkt er í heimi elítunnar. Það er á rekstrarafkomu sem byggir á því m.a. að halda niðri launum almennra starfsmanna svo afkomutölurnar verði betri fyrir hluthafana, hverjir græða, starfsfólkið NEI, forstjórarnir JÁ, sem síðan fá bónusa á silfurfati í verðlaun frá stjórnum fyrirtækjanna.

Þessir hópar, það er auðvaldið, hafa búið við sjálftöku og siðblindu á háu stigi í íslensku viðskiptalífi. Þessi ofurlaun eru til þess fallinn að auka á þá tilfinningu almennings að hann hafi verið skilinn eftir og þeir sem fleyttu rjómann fyrir hrun fái að gera það áfram átöllulaust.

Á sama tíma hefur kjararáð ekki látið sitt eftir liggja og spreðað taktlausum launahækkunum til embættismanna eins og um brunaútsölu sé um að ræða.

Meðan þingmenn afnema ekki núverandi kerfi varðandi launahækkanir til þeirra eða laga reglurnar til samræmis við það sem gerist á almenna vinnumarkaðinum geta þeir ekki vænst þess að virðing fólks gagnvart störfum Alþingis aukist, en hún er um þessar mundir í sögulegu lágmarki.

Það er reyndar ömurlegt til þess að vita, að á sama tíma, þurfa þúsundir einstaklinga að reiða sig á framfærslu í gegnum opinbera sjóði eins og ellilífeyrisþegar, öryrkjar og þeir sem atvinnulausir eru.

Af hverju ættu þessir hópar að þurfa að lepja dauðann úr skel á sama tíma og óbeislað peningaflóð flæðir frá Kjararáði til embættismanna ríkisins sem eru á launaskrá hjá sama launagreiðenda og atvinnulausir, aldraðir og öryrkjar, það er hjá ríkisjóði.  Er þetta jafnræði, NEI?

Fyrir liggur að eldri borgarar og öryrkjar hafa ekki verkfallsrétt og verða því að unna því sem þeim er úthlutað úr hendi fjármálaráðherra á hverjum tíma. Maður hefur það á tilfinningunni að stjórnkerfið sé sífellt að reyna að spara peninga, á kostnað þeirra sem minnst mega sín.

Ég skal fúslega viðurkenna að mér er gróflega misboðið. Ekki bætir úr skák þegar ákveðnir þingmenn voru uppvísir að því að framvísa reikningum fyrir óheyrilegum aksturskostnaði í og úr vinnu. Kostnaði á mánuði sem er langt umfram mánaðarlaun vinnandi fólks s.s. við umönnun á sjúkra- og dvalarheimilum. Er von að auglýst sé eftir siðferði hjá þessum aðilum sem haga sér svona.

Já svo tala fulltrúar Samtaka atvinnulífsins, Seðlabankans og ráðamenn þjóðarinnar um að tekist hafi að hækka lægstu laun verkafólks „sérstaklega“ umfram aðra hópa í íslensku samfélagi. Kaupmáttur lægstu launa hafi hækkað umfram tekjuhærri hópa.

Þvílíkt bull og blaður enda liggja fyrir upplýsingar um hækkanir elítunar og ráðamanna þjóðarinnar í krónum talið síðustu 20 ár, á þeim tíma voru lægstu laun kr. 70.000 á mánuði.

Í krónum talið hafa laun verkafólks einungis hækkað um 210 þúsund krónur á mánuði á þessu tímabili og eru nú kr. 280.000 meðan forstjórar íslenskra fyrirtækja hafa hækkað í krónum talið sem nemur frá 3,6 milljónum upp í 6 milljónir og þingfarakaupið um 880 þúsund. Hér er verið að tala um launahækkanir á mánuði á tuttugu ára tímabili.

Þessir aðilar velja að tala um prósentuhækkanir í stað krónutöluhækkana enda miklu, miklu hagstæðara fyrir þá.

Gleymum því heldur aldrei að ekkert okkar fer og verslar með prósentum, við förum öll með krónur til að versla með og greiðum reikninga með krónum.

Ég hef aldrei farið leynt með þá skoðun mína að ef við ætlum í raun að taka á þessari gríðarlegu misskiptingu í íslensku samfélagi þá verðum við að hætta að semja í prósentum og semja þess í stað eingöngu í krónutölum!

Prósentulaunahækkanir eru aflgjafi misskiptingar, óréttlætis og stuðlar að gríðarlegum ójöfnuði meðal vinnandi fólks.

Eins og oft áður hefur ekki náðst samstaða um þetta markmið, en mín skoðun liggur skýr fyrir og ég er tilbúinn að rökstyðja hvar sem er og hvenær sem er.Árið 1998 voru mánaðarlaun forstjóra N1 1,6 milljónir á mánuði í dag eru þau tæpar 6 milljónir og hafa því hækkað í krónum talið um 4,4 miljónir mánuði á þessum 20 árum.

Í tilefni þess að í ár eru 10 ár liðin frá bankahruninu er rétt að rifja upp að greiningadeildar bankanna höfðu mestar áhyggjur af launahækkunum til þeirra lægst launuðu. Þeir kölluðu eftir „ró“ á vinnumarkaði.

Svokallaðir spekingar höfðu ekki nokkrar áhyggjur að því að verið væri að ræna bankakerfið innan frá beint fyrir framan augun á þeim. Reyndar hefur verið sagt að besta leiðin til að ræna banka sé að eignast þá. Þetta eru sannarlega orð á sönnu sbr. íslenska fjármálakerfið.

Já, ég vara við þessum „snillingum“ nú í aðdraganda næstu kjarasamninga. Það er ekki þannig að launahækkanir verkafólks ógni hinum ímyndaða stöðugleika.

Trúið mér, ekki hlusta á þetta bull sem vellur stjórnlaust upp úr varðhundum fjármálageirans þegar kemur að því að leiðrétta kjör þeirra lægst launuðu. Það eiga allir þegnar þessa lands rétt á því að leggjast áhyggjulausir á koddann á kvöldin, ekki bara fáir útvaldir.

Ágætu félagar!

Það blása hressandi vindar um íslenska verkalýðshreyfingu þetta vorið og nýtt fólk með ríka réttlætiskennd hefur stigið fram á sviðið. Alþýðufólk sem talar mál sem fólk skilur, talar um auðvald, um arðrán og firringu. Nýir formenn tveggja stærstu verkalýðsfélaga landsins VR og Eflingar  finna samhljóm innan hreyfingarinnar með reynslumiklum formönnum Framsýnar og Verkalýðsfélags Akraness, sem áður höfðu 3% vægi innan ASÍ í gegnum sín félög.

Saman hafa þessi fjögur félög myndað með sér bandalag og hafa nú 53% vægi innan sambandsins, það þýðir að félög sem hafa verið með róttækari áherslur í ýmsum málum hafa náð meirihluta innan ASÍ sem ber að fagna sérstaklega.

Þau krefjast samfélagssáttmála þar sem hagsmunir verkafólks, öryrkja og aldraðra verði hafðir að leiðarljósi.

Þau kalla eftir kerfisbreytingum og umræðum um lífeyrissjóðsmál, húsnæðismál, verðtrygginguna, #MeToo, skattamál og velferðarmál, þau vilja harðari verkalýðsbaráttu og breytingar á forystusveit ASÍ.

Þau hafna Salek samkomulaginu og samræmdri launastefnu.

Trú á Alþýðusambandið mun ekki aukast nema nýr skipstjóri komi í brúna á þingi sambandsins í haust. Ég kalla eftir breytingum,  það er að öllum félagsmönnum Alþýðusambandsins gefist kostur á að kjósa sér forseta. Menn gefi kost á sér til þessa æðsta embættisins innan verkalýðshreyfingarinnar og síðan verði kosið milli þeirra í allsherjar atkvæðagreiðslu. Það á ekki að vera þannig að fámenn klíka stjórni því hver sé forseti sambandsins á hverjum tíma. Sá tími er liðinn.

Trú fólks á verkalýðshreyfinguna mun heldur ekki aukast nema hún standi í lappirnar og berjist. Það var vissulega áfall að ekki náðist samstaða innan ASÍ um að segja upp samningum í febrúar þrátt fyrir að forsendur þeirra væru brostnar.

Sömu stéttarfélög innan ASÍ sem komu í veg fyrir að samningunum yrði sagt upp, tala núna um harða kjarabaráttu í haust þegar samningarnir losna.

Ég segi við þessi félög, látið hug fylgja máli. Það hefur engan tilgang að gelta eða glefsa. Menn þurfa að vera tilbúnir að sína tennurnar og bíta vel frá sér. Annað er marklaust.

Fyrir það stendur Framsýn stéttarfélag og mun vonandi gera áfram sem hingað til. Það er að standa vörð um hagsmuni félagsmanna á öllum sviðum.

Höfum í huga að styrkur verkalýðshreyfingarinnar liggur sem fyrr, fyrst og fremst í hollustu félagsmanna og samstöðu þeirra, það er í öflugu baklandi grasrótarinnar.

Það er nefnilega þannig að ábyrgðartal auðvaldsins um verðbólgu og stöðugleika fellur um sjálft sig þegar fólk sem virkilega þarf að ná endum saman á innan við  300.000 króna mánaðarlaunum, upplifir óstöðugleikann sem fylgir því að lifa á launum sem eru undir fátæktarmörkum.

Það er full ástæða fyrir okkur, fyrir verkalýðs – Jón og Gunnu að huga að vopnum okkar, við getum  slökkt á samfélaginu. Vopnið er ennþá okkar, samtakamáttur hins vinnandi manns.

Góðir félagar: Lifi frelsi, lifi jafnrétti, lifi bræðralag.

 Takk fyrir

 

 

Varaformaður Framsýnar, Ósk Helgadóttir flutti ávarp á samkomu stéttarfélaganna á Húsavík í dag. Hér má lesa það.

Ágæta samkoma.

Mig langar að byrja á því að bjóða ykkur hjartanlega velkomin á 1. maí hátíðarhöld stéttarfélaganna í Þingeyjarsýslum. Dagurinn í dag er ekki bara minningarhátíð um horfna daga, hann er einnig bar­áttu­dagur og alþýða manna um heim allan kemur saman til að minna á nauðsyn samstöðu.

Ávarpið mitt er í söguformi og er tileinkað þeim skeleggu verkakonum  sem höfðu frumkvæði að því að stofna með sér baráttusamtök, hér á Húsavík fyrir 100 árum. Sagan bregður meðal annars ljósi á það tvöfalda hlutverk sem konur voru jafnan í á þeim tíma og svo langt fram eftir árum. Starf kvenna var annars vegar að hugsa um þarfir fjölskyldunnar, börnin og húshaldið og margar konur voru þar að auki í illa launaðri vinnu utan heimilis, sem oftast var erfiðisvinna. Konur voru þá með tæplega 60% af launum karla og  verkalýðshreyfingin var enn „karlaklúbbur“. Innan hennar var gjarnan litið á konur sem skjólstæðinga fremur en þegna hreyfingarinnar, karlar voru jú taldir fyrirvinnur heimilanna.

Við hefjum söguna hér á Húsavík, fullveldisvorið 1918. Nokkrar konur hafa  boðað til fundar í fundarsal þorpsins og tilefni hans er að stofna verkakvennafélag. Konurnar eru Björg Pétursdóttir, Helga Þorgrímsdóttir, Helga Þórarinsdóttir, Herdís Friðfinnsdóttir og þrjár aðrar konur sem ekki hafa verið nafngreindar.

Það er góð mæting á stofnfund verkakvennafélagsins sem haldinn er þann 28. apríl og ganga 46 konur í félagið á þessum fyrsta fundi. Þær eiga það sameiginlegt að vera flestar fátækar verkakonur og fæstar þeirra eru með reynslu af félagsstörfum. Það kemur strax í ljós á þessum fyrsta fundi  hvað þörfin fyrir félagsskap af þessu tagi er mikil og  hvert málið rekur annað. Miklar umræður verða um kauptaxtamál og kjörin er nefnd til að ganga til viðræðna við atvinnurekendur.

Þuríður Björnsdóttir er kjörin fyrsti formaður Vonar og með henni í stjórn eru kjörnar Guðrún Eggertsdóttir og Helga Þorgrímsdóttir.  Það er hugur í konum og   eitthvað liggur í loftinu eins og nafn félagsins gefur til kynna, en þær nefna félagið sitt „Von“.

Á upphafsárum Vonar virðist kaup verkakvenna á Húsavík hafa verið með því lægsta sem gerðist á landinu. Þær höfðu 30 aura fyrir unna klst., vinnudagur þeirra var 10 tímar,  matarhlé ein klst. og kaffið var svolgrað þar sem þær stóðu, þegar og ef það barst á vinnustað.

Starfsmenn á plani höfðu lítið um sín launakjör að segja fyrir 100 árum, launakröfur kvennanna hugnuðust heldur ekki atvinnurekendum og það gekk hægt að ná upp laununum. Það var svo árið 1922 að konunum ofbauð stjórnsemi atvinnurekenda og yfirgangur. Þeir lækkuðu þá kaupið án þess að tala við kóng eða prest og vinnunótur fengust ekki leiðréttar. Hitnaði þá konum í hamsi, þær brýndu – og beittu sínu beittasta vopni, verkfallsvopninu . En atvinnurekendur sem ekki höfðu talið stafa mikla stafa ógn af „nokkrum fiskkerlingum“  eins og þeir orðuðu það sjálfir, máttu éta það ofan í sig og draga kauplækkunina til baka og hafa kannski lært þar að vanmeta ekki þessa andstæðinga sína.

En áfram með söguna. Nokkrar kvennanna sem gengu í Von á stofnfundinum voru einnig félagar í Kvenfélagi Húsavíkur og völdust þær til starfa í fyrstu stjórnir og flestar aðrar trúnaðarstöður innan félagsins í byrjun, þar sem þær  höfðu nokkra reynslu af félagsmálum. Tíðarandi þess tíma  gerði það hins vegar að verkum það þær hinar sömu konur voru ekki í forystusveit kvenfélagsins. Það svæði var frátekið fyrir „frúrnar “, en það voru eiginkonur heldri manna þorpsins.

Verkakvennafélög á landinu höfðu ekki mótað sérstakar starfshefðir þegar Von hóf starfsemi, enda þá aðeins fjögur slík félög starfandi. Bæði verkakvennafélagið og kvenfélagið voru aðilar að Kvenfélagasambandi S -Þing og Von var einnig aðili að Kvenréttindafélagi Íslands og studdu félögin bæði ötullega við byggingu Húsmæðraskólans á Laugum. Hugmyndafræði kvennanna féll einkar vel saman og úr spunnust þræðir öflugrar kvennasamtaka, þar sem sögusviðið var  byggt á hugsjónum verkalýðshreyfingarinnar gegn kúgun og óréttlæti og „mýkri málum“ sem kvenfélagshreyfingin byggði starf sitt á. Starf félagsins fyrstu árin tók því einfaldlega mið af þeim veruleika sem konurnar þekktu og bjuggu við.

Þetta má sjá þegar flett er í gegnum fundargerðarbækur Vonar og ykkur til fróðleiks vitna ég hér i nokkrar færslur úr fundargerðum félagsins. Í fundargerð frá árinu 1919 segir að formaður félagsins hafi borið upp tillögu þess efnis að krafist yrði sérstaks kauptaxta fyrir fullorðnar konur, að yrði annar kauptaxti  gilti fyrir unglinga niður að fermingaraldri og að síðustu taxti fyrir börn allt niður að 10 ára aldri. Þó aðeins samþykkt að mál þetta væri unnið í sæmilegi sátt við atvinnurekendur sögðu konur, sem enn voru hikandi að styggja yfirvaldið sem hafði lífsafkomu þeirra í höndum sér.

Vonarkonur vildu samvinnu við karlana um ýmis mál er tengdust verkalýðsbaráttu. Taktur félaganna varð fljótt stiginn í hreppsnefndarsmálum, en óvænt tækifæri til að ná hreinum meirihluta gafst vorið 1921, er sæti losnaði í hreppsnefnd. Konurnar tóku af skarið og hvöttu karlana til dáða. Í fundargerð 22. maí það ár segir svo: Þuríður Björnsdóttir benti félaginu á að nú lægi fyrir að kjósa mann í hreppsnefnd í stað Steingríms sýslumanns. Málið tekið til umræðu og niðurstaðan varð sú að senda verkamannafélaginu svohljóðandi tillögu:         „ Háttvirtu verkamenn ! Nú liggur fyrir okkur í verkafélögunum Húsavíkur nauðsynjamál sem er að kjósa mann í hreppsnefnd í staðinn fyrir Steingrím sýslumann. Hafið þið hugsað ykkur nokkurn, eða finnst ykkur ekki eins og okkur að áríðandi sjé að félögin séu samtaka í þessu efni svo ekki verði dregin tögl og hagldir úr höndum þeirra.“

Verkamannafélagið tók vel í erindið, þetta varð úr og skemmst er frá því að segja að verkalýðshreyfingin á Húsavík náði í fyrsta sinn meirihluta fulltrúa í hreppsnefnd þorpsins árið 1921.

Í fundargerð frá árinu 1935 ræða konurnar hvort ekki væri ástæða til að þorpið kæmi upp barnagarði, nokkurs konar dagheimili fyrir börn á sumrin, þar sem þau væru í öruggri geymslu undir eftirliti vel valdra leiðsögumanna.

Á fundi sem haldinn er í janúar 1943 rætt um og krafist skýringa hjá skólanefnd barnaskólans á því hvaða rök liggi fyrir því að lýsisgjöfum hefur verið hætt í skólanum og á þeim fundi var einnig rætt um nauðsyn þess að stofnaður yrði slysatryggingasjóður fyrir kýr.

Fundur haldinn 1948  beinir því  til kvennadeildar Slysavarnarfélagsins hvort það sjái sér ekki fært að hlutast til um það að í Naustavík verði útbúið hæli fyrir sjófarendur. Þá var skýrt frá því hver ágóðinn af fjáröflunarsamkomu sem haldinn hafði verið þá um veturinn hefði verið og þakkir voru fluttar frá tveimur konum sem höfðu fengið gjöf úr styrktarsjóð félagsins.

Vonarkonur hafa sannarlega verið með puttann á púlsinum og starfslýsing félagsins hefur verið mjög fjölbreytt flóra og fallið undir starfshætti ýmissa félaga.

Lífsbarátta íslenskrar alþýðu á fyrstu áratugum 20. aldar var hörð og vægðarlaus og fundargerðabækur verkakvennafélagsins frá þeim tíma bera þess einnig vitni.Tilveran var fallvölt og lítið mátti út af bera svo allt færi á versta veg. Var heimur þar sem börn voru farin að takast á við mikla ábyrgð strax þegar þau gátu staðið í fæturnar og þau lærðu að takast á við sorgir og önnur bágindi lífsins með reisn og lífsspeki á borð við æðruleysi.

Vonarkonur stofnuðu styrktarsjóð strax á fyrsta fundi, en hann var byggður  á árstillaginu í félagið sem þá var 1. Kr. Sjóðurinn var síðan efldur með ýmiskonar fjáröflun og þegar hann hafði náð 1000 kr. mátti greiða úr honum þar sem þörfin var brýn, en aðeins mátti aðeins veita úr sjóðnum til félagskvenna. Annan sjóð áttu konurnar og ekki síðri, en sá fólst í samhygð, samstöðu og mannkærleik, þær bjuggu til eigið samtryggingakerfi sem mildaði höggin ef atvinnumissir eða aðrir erfiðleikar steðjuðu að.

Það er til marks um hvað skorturinn á upphafsárum félagsins hefur verið mikill að þess er getið sérstaklega í fundargerð að þegar verkakvennafélagið hafði starfað í fjögur ár leyfðu konur  sér þann munað í fyrsta sinn að drekka kaffi í boði félagsins á slíkri samkomu.

Er kom fram á seinnihluta þriðja áratugarins fóru verkalýðsfélögin á Húsavík að  starfa meira saman og féll þá starf Vonar meira að hinni eiginlegu verkalýðsbaráttu. Verkakvennafélagið viðist þó hafa legið í dvala í nokkur ár hvað kjaramálin snerti, en er síldarsöltun hófst upp úr 1935 lifnaði það við og við lok fjórða áratugarins starfaði það að krafti.  Atvinnutækifærum kvenna fjölgaði og að sama skapi fjölgaði félagskonum í Von úr 70 í 150 á árum milli 1940 og 1950. Hafnargerðin og þær framkvæmdir er tengdust henni var innspýting fyrir atvinnu kvenna og tilkoma hraðfrystihússins breytti þar einnig miklu.

Um 1960 hóf ASÍ  að beita áhrifum sínum til þess að sameina verkalýðsfélög karla og kvenna hverjum stað. Þær hugmyndir féllu í grýttan jarðveg hjá hluta Vonarkvenna til að byrja með og kom jafnvel til tals að Von yrði deild innan verkamannafélagsins. Eftir miklar vangaveltur var tekin sú ákvörðun að verkakvennafélgið Von yrði lagt niður og gengið yrði til samstarfs við Verkamannafélag Húsavíkur. Það var árið 1964 og gengu þá um 120 konur inn í hin nýju samtök, en þau hlutu heitið: Verkalýðsfélag Húsavíkur. Og áfram fléttaði sagan verkalýðsbaráttu svæðisins, er fleiri félög í sýslunni, Verkalýðsfélag Öxarfjarðar, Verkalýðsfélag Raufarhafnar og Veslunarmannafélag Húsavíkur bættust í hópinn.

Ágætu Þingeyingar.

Sagan heldur áfram og í dag spannar sögusviðið baráttu verkafólks vítt og breitt um Þingeyjarsýslur og félagið ber nafnið Framsýn stéttarfélag.

Við megum öll vera þakklát þeim húsvísku baráttukonum sem stigu fram og stofnuðu Verkakvennafélagið Von, ásamt og þeim sem á eftir komu og drógu Vonarvagninn eftir þeirra tíð. Auður Vonarkvenna lá í mannúð sem veitt var án nokkurs afsláttar, í þeirri mannlegu samkennd sem við skulum aldrei vanmeta og skiptir mestu máli. Konurnar uppskáru ekki sjálfar það sem barátta verkalýðsins hefur skilað launafólki í landinu í gegnum árin, en þær áttu baráttuanda í ómældu magni og kenndu okkur sem á eftir komum að við eigum að berjast fyrir því sem við trúum á.

Mætingin hér í dag á baráttudegi verkalýðsins sýnir okkur aftur og enn að Þingeyingar eru stéttvíst fólk og baráttuanda launafólks í sýslunni hvergi við brugðið. Baráttan heldur áfram þótt hún sé á öðrum vígstöðvum  en fyrr, en nú eru það okkar raddir sem heyrast, við sem spinnum söguþráð nútíðar inn til framtíðarlandsins og fléttum reipi sögunnar áfram í átt til  frelsis, jafnréttis og bræðralags.

Nú þegar ég hef lokið ávarpi mínu vil ég geta þess að Huld Aðalbjarnardóttir kemur til með að stjórna samkomunni hér í dag.

Ég segi hátíðarhöldin á Húsavík 1. maí, í tilefni af baráttudegi verkafólks, hér með sett.

Takk fyrir mig

 

 

 

 

 

Úti er hríðarhraglandi. Ungur drengur hleypur eftir þorpsgötunni, fer hús úr húsi með lítinn bréfmiða sem hann skýlir undir peysunni sinni  til að verja hann bleytu. Bréfið atarna geymir fundarboð, en móðir hans ásamt nokkrum öðrum konum í þorpinu ætla að hafa framgöngu í því að stofna baráttusamtök fyrir kynsystur sínar úr verkalýðsstétt. Það er kalt, drengurinn er fátækur og illa búinn og honum er ekki allsstaðar vel tekið. Sumsstaðar er skellt á hann hurðum, nokkuð harkalega, annarsstaðar er honum boðið inn í hlýjuna.

Við erum stödd á Húsavík vorið 1918.

Stofnendur Vonar komu úr lægri stéttum samfélagsins, flestar fátækar verkakonur sem  höfðu einungis aflað sér menntunar í lífsins skóla. Það var einmitt sá skóli, ásamt nýjum straumum utan úr heimi er boðuðu frelsi, jafnrétti og bræðralag, sem grófu undan fastmótuðum hugmyndum gamla bændasamfélagsins um það hvernig konur ættu að haga hugsun sinni og gjörðum. Það kom enda í ljós strax á  stofnfundinum hvað þörfin fyrir slíkan félagsskap var mikil, konum brann margt í sinni og hvert málið rak annað. Það lá eitthvað í loftinu eins og nafn félagsins gefur til kynna, Von, örlítill vonarneisti um að konur gætu hugsanlega bætt stöðu sína og vinna þeirra og þær sjálfar yrðu metnar að verðleikum. En þær óttuðust einnig mannorðsmissi settu þær sig upp á móti atvinnurekandanum. Gerðu þær það, hvað yrði þá um vistina í himnaríki? Atvinnurekandinn var á stalli með Guði. Þær óttuðust atvinnuleysið, hugurvofuna, því brygðist lífsbjörgin gat það þýtt upplausn fjölskyldunnar. En þær skynjuðu einnig rétt sinn og mátt.

Litli drengurinn sem ég gat hér um í upphafi hét Ásgeir Kristjánsson og var sonur Þuríðar Björnsdóttur fyrsta formanns verkakvennafélagsins. Ásgeir hafði þar sín fyrstu, en ekki síðustu afskipti af verkalýðsmálum og átti síðar á ævinni eftir að verða formaður Verkamannafélags Húsavíkur.

Nánast þriðjungur kvennanna á stofnfundi Vonar voru einnig félagar í Kvenfélagi Húsavíkur. Kvenfélagskonurnar völdust til starfa í fyrstu stjórnir og flestar aðrar trúnaðarstöður innan félagsins fyrsta starfsárið, því þær höfðu reynslu af félagsmálum og voru fundavanar.

Stofnar Vonar voru  því vaxnir upp af tveimur rótum, annarsvegar rót verkalýðshreyfingarinnr og hinsvegar rót kvenfélagahreyfingarinnar.

Það segir kannski einhverja sögu um tíðarandann og stéttaskiptinguna á þessum tíma að þær kvenfélagskonur sem völdust til trúnaðarstarfa í hinu nýja félagi verkakvenna voru ekki í framvarðasveit kvenfélagsins. Þar réðu „frúrnar“, þ.e. eiginkonur kaupmanna og helstu embættismanna í þorpinu.

Hugmyndafræðin sem spratt upp af rótum félaganna tveggja fléttaðist einkar vel saman. Kröftugur verkalýðsarmurinn barðist gegn kúgun og óréttlæti, en kvenfélagsarmurinn tók á  „mýkri málum“ sem að öllu jafnaði töldust kvenfélagsmál. Bæði félögin voru aðilar að Kvenfélagasambandi S -Þing og Von var einnig aðili að Kvenréttindafélagi Íslands. Þegar félagið var stofnað höfðu einungis fjögur önnur verkakvennafélög verið stofnuð á landinu og ekkert sem sagði til um  hvernig slíkt félag skyldi starfa. Kannski voru þær „amatörar“ í hagsmunabaráttu verkakvenna til að byrja með en þær lærðu hver af annari og fyrstu árin tók starfið því mið af þeim veruleika sem þær þekktu og bjuggu við.  Því mótaðist starf félagsins fyrsta kastið ekki einungis af baráttu um krónur og aura, heldur var félagið allt í senn verkalýðsfélag, kvenfélag, bindindsfélag og  líknarfélag.

Á þessum tíma voru störf verkakvenna gjarnan tengd fiskveiðum og oftast voru þau árstíðabundin. Margar kvennanna störfuðu við saltfiskverkun, bæði við fiskbreiðslu og fiskþvott. Aðbúnaður við fiskvaskið var hörmulegur og margar konur biðu þar varanlegt heilsutjón sökum kulda og vosbúðar. Ef frost var úti var  aðkoman  í fiskhúsum oft sú að til að geta hafið vinnu á morgnanna þurftu þær að byrja á því að brjóta klaka sem sest hafði í þvottakörin um nætur. Vinnufatnaðurinn var strigapils og sumar bjuggu svo vel að eiga olíusvuntur, en gúmmístígvélin voru þá rétt að nema land á Íslandi.

Vonarkonur gátu verið ansi harðar í horn að taka, enda þurftu þær að hafa fyrir sínu. Laun kvenna voru 60% af launum karla, jafnvel minna. Karlarnir litu á konur sem skjólstæðinga verkalýðshreyfingarinnar fremur en þær ættu þar einhvern þegnrétt og því áttu þær ekki stuðning Verkamannafélagsins vísan í deilunum við atvinnurekendur. Fyrir kom að konurnar þyrftu að grípa til verkfallsvopnsins til að hafa sitt fram og varð þá víst stundum mikill hávaði í herbúðum atvinnurekanda, mátti þá sjá kaupmannsfrúrnar sjálfar bograndi yfir fiskinum á stakkstæðinu.

Við lestur fundargerðabóka Vonar frá fyrstu starfsárum félagsins fær maður  innsýn í heim sem virðist víðs fjarri og verkalýðsbaráttan var í raun sjálf lífsbaráttan. Skynjar heim þar sem skortur og fátækt var ekki hugtak heldur blákaldur veruleiki, en fátækt virðist hafa verið mjög mikil í þorpinu á fyrstu starfsárum félagsins.

Auður félagsins fólst ekki í digrum sjóðum þess, heldur í samstöðu kvennanna og hluttekningu sem liggur eins og rauður þráður gegnum færslur bókanna. Þegar veikindi voru á heimilum skiptust konur á að létta undir  bagga, þvoðu þvotta, hreingerðu og fóru í sendiferðir. Oft var efnt til samskota á fundum til að greiða fyrir hjúkrun, eða kaupa mjólk handa bjargarlausu heimili. Félagskonur létu sig varða erfiðleika sérhvers sem lítils mátti sín og voru ætíð trúar þeim gildum sem setja mannkærleikann í efsta sæti.

Sjúkrasjóður félagsins var jafnan elfdur með ýmiskonar fjáröflun. Haldnar voru  hlutaveltur, selt kaffi á skemmtunum og konur héldu happdrætti svo eitthvað sé nefnt. Félagið fékk landsspildu leigða hjá hreppnum og þær stunduðu kartöflurækt. Kartöflurnar keyptu konurnar sjálfar, en peningarnir runnu í sjúkrasjóðinn.

Skortur var á öllum nauðsynjavörum fyrstu áratugina sem verkakvennafélagið  starfaði, svo að við tölum nú ekki um skort á munaðarvörurum, eins og t.d. kaffi. Þegar Von hafði starfað í fjögur ár, er þess getið í fundargerð að konur hafi  leyft sér þann munað í fyrsta sinn að drekka kaffi í boði félagsins á slíkri samkomu. Þá var mikið við haft og nokkrum gömlum konum í þorpinu boðið að koma og þiggja kaffitár og meðlæti. Það er hægt að gera sér í hugarlund hvað sú samkoma hefur verið fátækum, vinnulúnum verkakonum mikil hátíð. Fundaritari, sem var Björg Pétursdóttir, skrifar orðrétt:“ Þá var fundarhlé og voru þá boðsgestir farnir að koma og kaffinefnd tekin til starfa. Voru þá borð framreidd og bornar inn veitingar. … síðan var sest að kaffidrykkju og var innileg glaðværð um hönd höfð“.

Er verkakvennafélögum á landinu fjölgaði urðu starfshættir Vonar fastmótaðri og hugmyndafræðin féll þá meir að hinni eiginlegu verkalýðsbaráttu. Félagið lá að vísu í öldudal í nokkur ár hvað kjaramálin snerti, en sinnti kvenfélagsþættinum hinsvegar af miklum krafti. Sérstök kvenréttindanefnd var starfandi innan félagsins um tíma, hannyrða- og heimilisfræðinámskeið  voru haldin og félagið studdi auk þess ötullega við byggingu Húsmæðraskólans á Laugum.

Þegar hafin var síldarsöltun á Húsavík upp úr 1935 vaknaði verkalýðsarmurinn af dvalanum og við lok fjórða áratugarins hafði félagið tekið algjörum stakkaskiptum. Vöxtur verkakvennafélagsins stóð fram eftir fimmta áratugnum  og hélst það í hendur við  aukna fjölbreytni í atvinnulífinu, en félagskonum fjölgaði úr 70 í 150 á árum milli 1940 og 1950. Helst var það  hafnargerðin og þær framkvæmdir er tengdust henni sem var mikil lyftistöng fyrir atvinnu kvenna og tilkoma hraðfrystihússins hafði þar einnig mikið að segja.

Frá því fyrsta var Vonarkonum afar hugleikið að þróa einhverskonar samband við verkamannafélagið. Þær vildu samvinnu við karlana um ýmis mál er tengdust verkalýðsbaráttu, en strax í lok fyrsta starfsársins sendu þær stjórn verkamannafélagsins erindi þar sem þær létu í  ljós óskir um samstarf félaganna „ í öllum opinberum málum er tilheyra þorpinu“. Þær áttuðu sig á mikilvægi þess að félögin sameinuðust um að koma manni að í hreppsnefnd. Tóku þær oftar en ekki af skarið, fundu heppilega kandidata í framboð og hvöttu karlana síðan óspart til dáða.

Um 1960 fór ASÍ að beita áhrifum sínum til þess að sameina verkalýðsfélög karla og kvenna hverjum stað. Verkakvennafélagið Von var gagnrýnið á þessi viðhorf og kom jafnvel til tals að Von yrði deild innan verkamannafélagsins. Eftir miklar  vangaveltur  var tekin sú ákvörðun að verkakvennafélgið Von yrði lagt niður og gengið yrði til samstarfs við Verkamannafélag Húsavíkur. Það var árið 1964 og voru það um 120 konur sem gengu inn í hin nýju samtök sem hlutu heitið: Verkalýðsfélag Húsavíkur. Þá voru taxtar verkakvenna á Húsavík með þeim hæstu á landinu, eða um 90% af launum karla. Og áfram fléttaði sagan þingeyska verkalýðsbaráttu er fleiri félög í sýslunni, Verkalýðsfélag Öxarfjarðar, Verkalýðsfélag Raufarhafnar og Veslunarmannafélag Húsavíkur bættust í hópinn. Í dag spannar hún baráttu verkafólks vítt og breitt um Þingeyjarsýslur og félagið ber nafnið Framsýn stéttarfélag.

Saga húsvískra verkakvenna er saga um lífsbaráttu hins liðna, hún er saga íslenskra alþýðukvenna fram yfir miðja síðustu öld. Saga um djörfung og dug, hún er saga stéttvísi, mannúðar og samstöðu. Saga Vonar.

 

 

Heiðurskonan Guðrún Glúmsdóttir húsfreyja á Hólum í Reykjadal varð 100 ára þann 25. apríl síðastliðinn og fagnaði þeim merka áfanga heima hjá syni sínum  og tengdadóttur á Hólum 2 í faðmi fjölskyldunnar. Guðrún fæddist í Vallakoti í Reykjadal 25. apríl fullveldisárið 1918. Eiginmaður Guðrúnar var Haraldur Jakobsson bóndi í Hólum, en hann lést árið 1996. Þau eignuðust þrjá syni og eina dóttur, sem lést barnung.

Guðrún er enn að, býr heima að Hólum ásamt tveimur sonum sínum og sinnir léttari heimilisstörfum. Hún er við ágæta heilsu, en hefur farið nokkrum sinnum í hvíldarinnlagnir á sjúkahúsið á Húsavík. Guðrún sem  ávallt hefur verið mjög félagslynd starfaði lengi í Kvenfélagi Reykdæla og söng í kórum. Hún hafði sérlega gaman af að ferðast.

Guðný Grímsdóttir nágrannakona Guðnýjar starfar í trúnaðarráði Framsýnar. Hún færði afmælisbarninu ljóðabók á dögunum fyrir hönd félagsins, en bókin hefur að geyma valin ljóð eftir baráttukonuna og skáldið Björgu Pétursdóttur sem var ein þeirra kvenna sem hafði frumkvæði að því að stofna verkakvennafélagið Von á Húsavik, en það var stofnað á fæðingarári Guðrúnar, þann 28. apríl 1918. Framsýn gefur ljóðabókina út í tilefni þeirra tímamóta.

 

Forsætisráðherra, Katrín Jakobsdóttir og aðrir gestir, verið velkomin á þessa afmælishátíð sem haldin er til heiðurs þeim konum sem stofnuðu Verkakvennafélagið Von, 28. apríl 1918. Dagurinn markar ákveðin tímamót í sögu verkalýðsbaráttu í Þingeyjarsýslum. Þennan dag fyrir 100 árum komu 46 konur saman til að stofna verkalýðsfélag fyrir konur sem flestar áttu það sameiginlegt að vera fátækar, með litla formlega menntun og reynslulitlar til félagslegra átaka. Félagsleg staða kvenna var nokkuð önnur þá en í dag, enda mættu konur þess tíma víða skilningsleysi og hleypidómum hjá samtíðafólki sínu.  Áður höfðu karlar á Húsavík stofnað með sér verkamannafélag. Framsýn stéttarfélag ætlar að minnast þessara tímamóta með útgáfu á afmælisblaði, ljóðabók og opnun á ljósmyndasýningu af konum við störf. Það er ánægjulegt til þess að vita að þrátt fyrir miklar annir er Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra mætt til Húsavíkur til að gleðjast með okkur. Í tilefni af því mun hún flytja ávarp, ásamt varaformanni Framsýnar, Ósk Helgadóttur sem jafnframt er formaður afmælisnefndar félagsins. Þá mun ung stúlka, Klara Hrund Baldursdóttir,  flytja ljóð eftir formóður sína Björgu Pétursdóttur. Að sjálfsögðu munum við brjóta upp samkomuna með tónlistaratriðum m.a. með kvennakór, sem er vel við hæfi enda starfræktu konur innan Vonar kvennakór á sínum tíma, sem var hluti af þeirra göfuga starfi. Eins og fram hefur komið töldum við hjá Framsýn við hæfi að minnast þessara merku tímamóta með samkomu, opnun á ljósmyndasýningu og útgáfu á ljóðabók með ljóðum eftir kvenskörunginn  Björgu Pétursdóttur sem fór fyrir stofnun Verkakvennafélagsins á sínum tíma. Það gerði hún þrátt fyrir að heimilisaðstæður hennar væru þannig að þær heimtuðu hana óskipta. Hún fann þó að slíku málefni var ekki sæmandi að stinga undir stól, þörfin var brýn og markmiðið göfugt. Viðhorfið til framkvæmda var hins vegar ískyggilega fast sveipað vanavéum afturhaldsins. Það þurfti kjarkaða einstaklinga til að stíga fram á þessum tíma með það að markmiði að hvetja kynsystur sínar til að rísa upp gegn óréttlæti og misskiptingu. Virðing fyrir störfum kvenna var lítil á þessum tíma, enda kjörorðin „frelsi, jafnrétti og bræðralag“ enn bundin kjarabaráttu karla. Björg var fædd á Birningsstöðum í Laxárdal 1875, dóttir hjónanna Péturs Kristjánssonar frá  Stóru-Reykjum í Reykjahreppi  og  Friðbjargar Þorsteindóttur frá Hafralækjargerði í Nessókn. Björg fluttist ásamt foreldrum sínum 11 ára gömul til Húsavíkur og bjó þar til æfiloka. Þegar hún var 24 ára gömul giftist hún Þórði Markússyni. Snemma varð ljóst að hugur Bjargar hneigðist til kveðskapar. Ljóð hennar lýsa sterkri ættjarðarást, virðingu fyrir náttúrunni og því sem lifir. Erfið lífsreynsla markaði Björgu til lífstíðar, hún orti um látna ástvini þar sem sorgin flæðir í gegnum ljóðin. Þess má geta að Björg lifði sex af níu börnum sínum. Sorgin var fylgikona Bjargar.   fundargerðarbókum Vonar má sjá að Björg var fengin til að flytja eigin ljóð á fundum í félaginu. Ljóðum sem hefur verið safnað saman og prýða ljóðabókina „Tvennir tímar“  með tilvísun í eitt ljóða hennar. Framsýn stendur að útgáfunni ásamt afkomendum Bjargar sem söfnuðu saman ljóðum til birtingar eftir formóður sína. Samstarfið við afkomendur hefur gengið afar vel og fyrir það ber að þakka. Sérstaklega þeim Birgi Þór Þórðarsyni og Björgu Ragúels. Einnig ber að þakka starfsmönnum Ásprents á Akureyri sem sáu um setningu og prentun á bókinni fyrir þeirra framlag, sem og Jóhannesi Sigurjónssyni fyrir yfirlestur og ráðgjöf. Bókin er öll hin glæsilegasta og verður afhent hér formlega á eftir. Það er von okkar að lesendur bókarinnar eigi eftir að virða þetta sameiginlega framtak Framsýnar og afkomenda Bjargar Pétursdóttur og njóti kveðskapar þeirrar framsýnu konu sem markaði brautina í réttindabaráttu kvenna í héraðinu á erfiðum tímum. Ég skal fúslega viðurkenna að eftir að hafa kynnt mér sögu þessarar merkilegu konu er ég þeirrar skoðunar að hún sé með merkilegri konum, ef ekki sú merkilegasta sem hér hefur búið. Hún átti sér draum og steig fram líkt og Martin Luther King Jr. sem barðist fyrir réttindum blökkumanna. Draumur Bjargar miðaðist við að gera samfélag kvenna sterkara og sanngjarnara til jafns við stöðu karlmanna. Hún var hugsjónamanneskja líkt og Martin Luther King Jr, um það verður ekki deilt og verðskuldar að hennar sé minnst með viðeigandi hætti. Þegar samið var um lífeyrissjóðakerfið um 1970 þótti við hæfi að skýra lífeyrissjóð verkafólks í Þingeyjarsýslum í höfuðið á Björgu, það er Lsj, Björg. Þá hefur verið ákveðið að nefna nýjan fundarsal í húsi stéttarfélaganna á efri hæð Garðarsbrautar 26 í höfuðið á heimili Bjargar, en hún bjó um tíma í Þröskuldi á Húsavík. Afmælisnefnd Framsýnar sem skipuð er þeim Ósk Helgadóttur, Dómhildi Antonsdóttur og Sigurveigu Arnardóttur hafa ekki „bara“ komið að því að gefa út ljóðabók heldur hefur nefndin átt gott samstarf við starfsmenn Safnahússins á Húsavík, þau Sif Jóhannesdóttir og Snorra G. Sigurðsson um að taka saman gamlar ljósmyndir úr eigu  Ljósmyndasafns Þingeyinga af konum við störf á starfstíma verkakvennafélagsins. Hinn eini sanni, Pétur Jónasson ljósmyndari á Húsavík, var fenginn til að vinna myndirnar sem sjá má hér á veggjum til hliðar ásamt ljósmyndum að formönnum Vonar á starfstíma félagsins. Myndirnar verða til sýnis hér í safnahúsinu næstu vikurnar áður en þeim verður komið endanlega fyrir í fundarsal stéttarfélaganna að Garðarsbraut 26, efri hæð. Myndunum er ætlað segja sögu af starfsháttum og aðbúnaði verkakvenna fram yfir miðja 20. öld og falla flestar innan þess tíma er félagið starfaði. Smá texti er meðfylgjandi myndunum, það er hverjir eru á þeim eftir því sem best er vitað og áhugaverðar tilvitnanir úr sögu félagsins. Á gleðistundum sem þessum ber að þakka fyrir vel unnin störf. Sif, Snorri, Pétur og Ósk Helgadóttir hafið kærar þakkir fyrir ykkar framlag til verksins, það er að koma upp þessari ljósmyndasýningu sem mikill sómi er af. Það er ómetanlegt að hafa aðgengi að fólki eins og ykkur og gerir alla svona vinnu bæði áhugaverða og skemmtilega. Egill Páll Egilsson sem þessa dagana  er að leggja lokahönd á afmælisblað sem tileinkað verður þessum tímamótum fær einnig kærar þakkir fyrir samstarfið þrátt fyrir að hafa ekki formlega lokið verkefninu. Blaðið kemur út í næsta mánuði. Að lokum vil ég svo þakka stjórn og trúnaðarráði Framsýnar fyrir ákvörðunina um að ráðast í þessi verkefni, það er að gefa út afmælisblað, ljóðabók og prentun á völdum ljósmyndum frá starfstíma Verkakvennafélagsins Vonar. Hafið kærar þakkir fyrir sem og afmælisnefnd félagsins sem er að skila góðu verki af sér hér í dag. Takk fyrir.

 

 

 

Þennan dag, 28. apríl árið 1918 var Verkakvennafélagið Von stofnað á Húsavík og er því orðið 100 ára. Framsýn, stéttarfélag stóð af þessu tilefni fyrir glæsilegum afmælisfagnaði í dag í Menningarmiðstöð Þingeyinga klukkan 14:00.

Aðalsteinn Á. Baldursson, formaður Framsýnar opnaði hátíðina með stuttu ávarpi og stýrði síðan dagskránni eins og honum einum er lagið.

Ósk Helgadóttir varaformaður Framsýnar, flutti magnað ávarp þar sem hún fór yfir aðdragandann að stofnun Vonar og rakti sögu félagsins. Björg Pétursdóttir var ein af stofnendum Vonar og það var því vel til fundið að í dag kom út bók með ljóðum eftir hana. Sérstakur gestur hátíðarinnar, Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra fékk afhent fyrsta eintakið og flutti hún stutt ávarp við það tækifæri.

Langa langa langömmubarn Bjargar, hún Klara Hrund Baldursdóttir steig í pontu og flutti ljóð eftir formóður sína af miklu listfengi. Afi Klöru, Birgir Þór Þórðarsson ávarpaði samkomuna fyrir hönd afkomenda Bjargar sem stóðu að útgáfu bókarinnar.

Kvennakór Húsavíkur undir stjórn Hólmfríðar Benediktssdóttur bauð upp á tónlistaratriði við undirleik Steinunnar Halldórsdóttur. Hjónakornin Lára Sóley Jóhannsdóttir og Hjalti Jónsson luku dagskránni með nokkrum hressandi lögum. Að dagskrá lokinni var opnuð ljósmyndasýning með myndum af konum við störf á tímum Verkakvennafélagsins Vonar. Og að sjálfsögðu var boðið upp á kaffi og með því.

Framsýn notaði tilefnið til að gefa nokkrar góðar gjafir eins og venja er í afmælum. Stéttarfélagið færði Kvennfélagasambandi S-Þingeyinga 150 eintök af ljóðabók Bjargar og afkomendum hennar fengur 100 eintök að gjöf. Þá gaf Framsýn, Menningarmiðstöð Þingeyinga hljóðkerfi að verðmæti 200 þúsund og nokkur eintök af bókinni fyrir bókasöfnin í sýslunni. Það var Sif Jóhannesdóttir, forstöðumaður Menningarmiðstöðvarinnar sem veitti gjöfinni viðtöku.

Þá gafst gestum sem voru á á þriðja hundrað einng færi á því að eignast bók en fólk hafði fólk orð á því að vel hafi tekist til og þessum tímamótum hafi verið minnst á fallegan og viðeigandi hátt. /epe

Frumvarp til laga um breytingu á lögum um réttindi og skyldur erlendra fyrirtækja sem senda tímabundið starfsmenn til Íslands liggur fyrir Alþingi þessa dagana. Eins og gefur að skilja hefur þessi hópur verið mikið í kastljósinu hér á starfssvæðinu undanfarið vegna framkvæmda við stóriðju og orkuver.

Framsýn var beðið að senda umsögn um frumvarpið. Í henni er heilshugar tekið undir umsögn ASÍ sem áður hafði komið fram og sagt að framvarpið gangi of skammt þar sem lögin eigi einungis við um byggingastarfsemi en þyrftu að eiga við fleiri svið, til dæmis ferðaþjónustu, kjötvinnslu og akstur hópferðabifreiða.

Í sjónvarpsþættinum Landanum á RÚV næsta sunnudag verður fjallað um útgáfu Framsýnar á ljóðabók með ljóðum Bjargar Pétursdóttur. Formlegur útgáfudagur á bókinni er á morgun, laugardaginn 28. apríl 2018. Án efa verður innslagið frá Húsavík áhugavert og hér með er skorað á áhugasama að setjast fyrir framan sjónvarpið á sunnudaginn og fylgjast með einum vinsælasta sjónvarpsþætti landsins.

Starfsfólk á almennum vinnumarkaði:
Þann 1. maí hækka laun og launatengdir liðir um 3%.
Lágmarkslaun fyrir fullt starf, 18 ára og eldri eftir 6 mánaða starf skal vera 300.000 frá 1. maí 2018.
Starfsmenn fá 48.000 kr. í orlofsuppbót 1. júní, miðað við fullt starf.
Mótframlag atvinnurekenda í lífeyrissjóð hækkar í 11,5% 1. júlí 2018.
Starfsmenn fá 89.000 kr. í desemberuppbót ekki síðar en 15. desember, miðað við fullt starf.
Starfsfólk sveitarfélaga:
Þann 1. júní hækka laun um 2%.
Lágmarkslaun fyrir fullt starf, 18 ára og eldri eftir 4 mánaða starf skal vera 300.000 frá 1. júní 2018.
Starfsmenn fá 48.000 kr. í orlofsuppbót 1. maí, miðað við fullt starf.
Starfsmenn fá 113.000 kr. í desemberuppbót þann 1. desember, miðað við fullt starf.
Starfsfólk ríkisins:
Þann 1. júní hækka laun um 3%.
Lágmarkslaun fyrir fullt starf, 18 ára og eldri eftir 4 mánaða starf skal vera 300.000 frá 1. júní 2018.
Starfsmenn fá 48.000 kr. í orlofsuppbót 1. júní, miðað við fullt starf.
Starfsmenn fá 89.000 kr. í desemberuppbót þann 1. desember, miðað við fullt starf.

Mikið hefur gengið á í salarkynnum skrifstofunnar að undanförnu. Helst ber að nefna að pólitísk framboð hafa fengið hér inni til að stilla upp og samþykkja sína lista.

Eitthvað hefur gengið á þegar eitt framboðið samþykkti sinn lista þar sem barnavagn gleymdist hér á ganginum og hefur ekki verið sóttur enn!

Starfsfólk skrifstofunnar er ekki kunnugt um hver á barnavagninn og auglýsir hér með eftir eigandanum. Mynd af viðkomandi barnavagn er hér að ofan.

Tekið er fram að vagninn er barnlaus.

Að venju standa stéttarfélögin í Þingeyjarsýslum fyrir veglegri hátíðardagskrá í íþróttahöllinni á Húsavík 1. maí. Dagskráin hefst kl. 14:00 og verður fjölbreytt.

Dagskrá:

Ávarp:
Ósk Helgadóttir varaformaður Framsýnar

Hátíðarræða:
Aðalsteinn Á. Baldursson formaður Framsýnar

Maístjarnan:
Söngvari: Reynir Gunnarsson
Undirleikari Steinunn Halldórsdóttir

Söngur:
Karlakórinn Hreimur
Stjórnandi Steinþór Þráinsson
Undirleikari Steinunn Halldórsdóttir

Grín:
Gísli Einarsson fjölmiðlamaður

Söngur og grín:
Sigga  Beinteins, Guðrún Gunnars og Jógvan Hansen hafa undanfarin ár sungið sig inn í hjörtu landsmanna með skemmtilegri söngdagskrá sem þau kalla „Við eigum samleið“. Skemmst er frá því að segja að uppselt hefur verið á alla tónleika þeirra í Salnum í Kópavogi sl. 4 ár. Þau segja líka skemmtilegar sögur sem tengjast lögunum og gera óspart grín að hvort öðru.

Gestum verður boðið upp á hefðbundnar veitingar, meðan á hátíðinni stendur.

Þingeyingar og landsmenn allir, fjölmennum í höllina og drögum fána að hún á hátíðar- og baráttudegi verkafólks 1. maí 2018.

Framsýn stéttarfélag – Starfsmannafélag Húsavíkur – Þingiðn félag iðnaðarmanna

Ríkisstjórnin hefur fallist á kröfur Alþýðusambands Íslands um hækkun atvinnuleysisbóta. Grunnbætur munu hækka 1. maí nk. úr 227.417 kr. í 270.000 kr. á mánuði sem eru 90% af dagvinnutekjutryggingu. Hámarksfjárhæð tekjutengdra bóta hækkar úr 358.516 kr. í 425.647 kr. Loks hækka greiðslur vegna barna yngri en 18 ára úr 9.096 á mánuði fyrir hvert barn í 10.800 eða sem nemur 4% af fullum grunnbótum.

Fjölmennur fundur #metoo kvenna sem bandalög stéttarfélaga og Kvenréttindafélag Íslands stóðu fyrir nýverið komust að þeirri niðurstöðu að tafarlaust yrði að grípa til aðgerða og að stéttarfélög, atvinnurekendur og stjórnvöld þurfi að bregðast við. Nánar má lesa um málið á heimasíðu ASÍ.

Þung umræða um háa vexti hefur verið viðvarandi hérlendis  alla þessa öld. Sú umræða hefur fengið aukið vægi nú þegar  vaxtakostnaður heimila ógnar mögulegu Salek samkomulagi og gæti ásamt fleiru valdið erfiðleikum í þjóðfélaginu sem brýnt er að komast hjá.

Verðbólga, rekstrarárangur fjámálafyrirtækja og starfsumhverfi þeirra veldur mestu um vaxtastig.

Ekki verður hér fjallað um fyrri þættina tvo en bent á hnökra í starfsumhverfi sem valda viðskiptavinum fjármálafyrirtækja meiri vaxtakostnaði en þörf er á.

Fjármálafyrirtæki greiða 3,3 milljarða á ári í Tryggingarsjóð innstæðueigenda og fjárfesta. Framtíðarstarfsemi sjóðsins mun byggja á sameiginlegum evrópureglum sem lögfestar verða hér innan tveggja ára. Samanburður við stöðu tryggingarsjóða evrópuríkja er því raunhæfur og leiðir í ljós að íslenski sjóðurinn er hlutfallslega fjórum sinnum stærri en meðaltal 30 evrópuríkja og iðgjaldið er ferfalt. Raunar þyrfti ekki að greiða í sjóðinn næstu ár og lækka mætti vexti á móti.

Kostnaður við upplýsingatækni fjármálafyrirtækja er hér mun hærri en í samanburðarlöndum. Þar veldur smæð eininga en einnig að samstarf um upplýsingatækni, sem augljóslega er hagkvæmt og raunar nauðsyn, er mjög torveldað af þröngum reglum Samkeppniseftirlits. Hér mætti spara milljarða með skynsamlegu samstarfi.

Eiginfjárkröfur íslenskra fjármálafyrirtækja byggja á evrópureglum, en eru hér útfærðar með öðrum og strangari hætti en í flestum Evrópuríkjum. Þannig þurfa íslensk fjármálafyrirtæki að  eiga eigið fé sem nemur minnst 15% af efnahag meðan sænskum bönkum sem starfa undir sama regluverki duga 5%. Þessar háu eiginfjárkröfur valda verulegum kostnaði.

Rekstrarkostnaður Fjármálaeftirlitsins sem greiddur er af fjármálafyrirtækjum hefur meir en tvöfaldast á undanförnum 8 árum og nemur nú 1,5 milljörðum. Verra er þó að breyttar áherslur og verulega auknar kröfur um skýrslugerð og gagnaskil frá fjármálafyrirtækjum  valda fyrirtækjunum ómældum kostnaði. Hér gildir enginn Salek samanburður um hógværð og jöfnuð milli landa.

Kostnaður við Umboðsmann skuldara nam á árinu 2017 um 700 milljónum, sá kostnaður er greiddur af  fjármálafyrirtækjum þó viðfangsefni embættisins séu nú að meirihluta tengd vafasamri smálánastarfsemi sem á lítið skylt við bankarekstur og greiðir ekki áfallinn kostnað.

Sérstakir skattar á fjármálafyrirtæki námu á árinu 2017 um 11,7 milljörðum. Þær álögur styrkja ríkissjóð, en hafa um leið óhjákvæmilega áhrif á vaxtastig.

Svo sem fram kemur hér að framan eru háir vextir hérlendis að hluta sjálfskaparvíti sem gæti átt þátt í erfiðleikum komandi mánaða. Ætla má að með sameiginlegu átaki mætti lækka vexti um eitt prósentustig (100 punkta) og fara þá íslenskir vextir að nálgast vexti í okkar samanburðarlöndum að teknu tilliti til verðbólgu. Breytingar í þá veru eru sannarlega mögulegar. Þær koma að hluta niður á ríkissjóði en eru þó að mestu spurning um skynsamleg vinnubrögð og að við sníðum okkur, ekki bara sum heldur öll, stakk eftir vexti.

Höfundar starfa í stjórn Sparisjóðs Suður-Þingeyinga

 

Starfsgreinasamband Íslands tekur oft saman áhugaverðar upplýsingar um starfsemi aðildarfélaga sambandsins, þar á meðal Framsýnar.  Nýverið gerði sambandið athugun á kynjahlutföllum í aðildarfélögunum. Í gegnum tíðina hefur kynjahlutfallið hjá Framsýn nánast verið 50/50 karlar, konur. Nú ber svo við að þessi athugun leiðir í ljós að körlum hafi fjölgað verulega umfram konur í Framsýn. Hlutfallið er komið í að vera 38% konur og 62% karlar. Að sjálfsögðu eru skýringar á þessu. Framkvæmdirnar á svæðinu við uppbygginguna á Bakka, Þeistareykjum, við hótelbyggingar og Vaðlaheiðargöng hafa kallað á aukna atvinnuþáttöku karla. Væntanlega mun þetta jafnast töluvert á næsta ári þegar uppbyggingin hvað varðar þessi verkefni klárast að fullu.

Annað sem er jafnframt áhugavert í samantektinni er að félagsmönnum Framsýnar fjölgaði um 27,5% milli ára sem er met innan Starfsgreinasambands Íslands. Dæmi eru um að félagsmönnum aðildarfélaganna hafi fækkað milli ára. Samtals eru um 57.000 félagsmenn innan sambandsins og fjölgaði um 11% milli ára. Þannig að eins og oft áður er Framsýn hástökkvari stéttarfélaga innan SGS.

 

Framsýn stéttarfélag samþykkti á fundi sínum í gær með stjórn, trúnaðarráði og samninganefnd félagsins að hefja formlegan undirbúning að mótun kröfugerðar vegna komandi kjaraviðræðna við Samtök atvinnulífsins. Í því sambandi horfir félagið til tillagna Starfsgreinasambands Íslands varðandi undirbúninginn. Þar kemur fram að aðildarfélögin skili inn skýrslu til sambandsins um hvernig undirbúningi að kröfugerð verði háttað innan félaganna, það er í síðasta lagi fyrir 10. maí 2018.

Fundarmenn voru sammála um að gamla fundaformið væri ekki að skila tilætluðum árangri til að kalla fram skoðanir félagsmanna, þess í stað var ákveðið að ráðast í vinnustaðaheimsóknir um miðjan maí sem ætlað er að standa í nokkrar vikur enda nær félagssvæði Framsýnar yfir um 18% af landinu. Samhliða verði kallað eftir viðhorfum trúnaðarmanna á vinnustöðum sem eru í góðu sambandi við samstarfsmenn sína. Framsýn hefur byggt upp öflugt trúnaðarmannanet með frábæru fólki sem ætlað er töluvert hlutverk í mótun kröfugerðar félagsins. Þá verður einnig auglýst eftir kröfum félagsmanna með það að markmiði að þeir skili þeim á skrifstofu Framsýnar á Húsavík.

Þegar þessari vinnu lýkur verði boðað til félagsfundar þar sem afraksturinn eftir vinnustaðaheimsóknirnar og samtöl við trúnaðarmenn verða kynnt og tekin til afgreiðslu. Tímasetning þessa fundar eða funda liggja ekki fyrir endanlega en verða væntanlega haldnir í byrjun september.

Framsýn horfir til þess í ljósi stöðunnar, þar sem ekki náðist samstaða um að segja upp kjarasamningum í febrúar, að aðildarfélög Starfsgreinasambandsins standi við stóru orðinn. Sérstaklega þau félög sem lögðust gegn uppsögn samninga og tala nú fyrir öflugri kjarabaráttu í komandi kjaraviðræðum.

Í því sambandi hefur Framsýn lagt áherslu á að öll félög innan Starfsgreinasambandsins leggi fram sameiginlega kröfugerð, það er að stéttarfélög innan Flóabandalagsins sameinist öðrum félögum innan sambandsins.  Að mati Framsýnar samræmist það ekki hagsmunum félagsmanna aðildarfélaga Starfsgreinasambands Íslands að samningaviðræðurnar fari fram í tveimur herbergjum í Karphúsinu. Sú tíð er vonandi liðin og engum til bóta með nýju fólki hjá Eflingu.

Gangi þetta ekki eftir mun Framsýn endurskoða sýna afstöðu og ákveða með framhaldið með þeim stéttarfélögum sem velja leið Framsýnar stéttarfélags, það er að leiðrétta kjör þeirra sem búa við kjör og réttindi sem ekki eru boðleg íslensku verkafólki. Komi til þess að sækja þurfi þessar kröfur með aðgerðum ber að gera það að fullri hörku að mati stjórnar, trúnaðarráðs og samninganefndar Framsýnar stéttarfélags sem samþykkti samhljóða þessa áætlun á fundi sínum á þriðjudaginn.

Kjörnefnd Þingiðnar gerir tillögur um eftirfarandi félagsmenn í trúnaðarstöður fyrir félagið starfsárin 2018 til 2020.

Aðalstjórn (jafnframt stjórn sjúkra-, orlofs- og vinnudeilusjóðs)

Jónas Kristjánsson                  Formaður                    Bílaleiga Húsavíkur ehf.

Vigfús Leifsson                        Varaformaður             Norðurvík ehf.

Kristinn Gunnlaugsson            Ritari                           Trésmiðjan Rein ehf.

Þórður Aðalsteinsson             Gjaldkeri                     Trésmiðjan Rein ehf.

Hólmgeir Rúnar Hreinsson     Meðstjórnandi            Trésmiðjan Rein ehf.

 

Varastjórn:                               Vinnustaður:

Gunnólfur Sveinsson              Bílaleiga Húsavíkur ehf.

Gunnar Sigurðsson                 Eimskip

Daníel Jónsson                       Curio ehf.

Atli Jespersen                         Sögin ehf.

 

Trúnaðarmannaráð:

Sigurjón Sigurðsson                Norðurvík ehf

Kristján G. Þorsteinsson          Bílaleiga Húsavíkur ehf.

Andri Rúnarsson                     Fjallasýn ehf.

Kristinn Jóhann Lund              Curio ehf.

Sigurður Helgi Ólafsson         G.P.G-Fiskverkun ehf.

Bjarni Björgvinsson                Norðurvík ehf.

 

Varatrúnaðarmannaráð:

Sigurður Hlynur Snæbjörnsson           Norðurpóll ehf.

Kristján Gíslason                                Norðlenska ehf.

Erlingur S. Bergvinsson                      Bifreiðaskoðun Íslands ehf.

Bjarni Gunnarsson                              Bílaleiga Húsavíkur ehf.

 

Skoðunarmenn ársreikninga:                              Kjörstjórn:

Jón Friðrik Einarsson                                              Andri Rúnarsson

Arnþór Haukur Birgisson                                       Vigfús Þór Leifsson

Varamaður:                                                             Varamenn:

Steingrímur Hallur Lund                                        Þorvaldur Ingi Björnsson

Kristján Gíslason

 

Kjörnefnd:                                                               1. maí nefnd

Davíð Þórólfsson                                                    Jónas Kristjánsson

Gunnólfur Sveinsson

Kristján Gíslason

 

Löggiltur endurskoðandi:

PricewaterhouseCoopers ehf.

Hverjum fullgildum félaga er heimilt að koma með breytingartillögur um félagsmenn í einstakar trúnaðarstöður eða koma fram með nýja heildartillögu um skipan í trúnaðarstöður næsta starfsár. Breytingartillögu skal fylgja skrifleg heimild frá þeim, sem stungið er upp á og meðmæli a.m.k. 10% fullgildra félagsmanna. Nýjum heildartillögum þurfa að fylgja skrifleg meðmæli a.m.k. 20% félagsmanna.

Skila þarf inn nýjum tillögum til Skrifstofu stéttarfélaganna á Húsavík fyrir kl. 16:00, mánudaginn 7. maí 2018. Þar er einnig hægt að fá nánari upplýsingar um fyrirkomulagið komi til þess að fleiri aðilar bjóði sig fram til starfa fyrir Þingiðn.

Húsavík 18. apríl 2018

Kjörstjórn Þingiðnar